Dyspersja-w biologii rozprzestrzenianie się lub rozpraszanie organizmów w okresach w obrębie danego obszaru lub nad ziemią.
dyscypliny najbardziej ściśle powiązane z badaniem dyspersji to systematyka i ewolucja. Systematyka zajmuje się relacjami między organizmami i obejmuje klasyfikację życia w uporządkowane grupy, dostarczając szczegółowych informacji niezbędnych dla całej biologii., Badania ewolucji wyrosły z połączenia Systematyki i rozproszenia, czyli dystrybucji, co potwierdzili zarówno Charles Darwin, jak i Alfred Russel Wallace, pionierzy biologii ewolucyjnej; a z kolei zrozumienie procesu doboru naturalnego oświeciło przyczyny zmian w dystrybucji w historii Ziemi.
określony typ organizmu może ustalić jeden z trzech możliwych wzorów rozproszenia w danym obszarze: losowy wzór; zbiorczy wzór, w którym organizmy gromadzą się w kępach; lub jednolity wzór, z mniej więcej równym rozstawem osobników., Typ wzorca często wynika z charakteru relacji wewnątrz populacji. Zwierzęta społeczne, takie jak szympansy, zbierają się w grupy, podczas gdy zwierzęta terytorialne, takie jak ptaki, przyjmują jednolite odstępy. Należy zwrócić szczególną uwagę na skalę badań, aby uzyskać dokładny odczyt tych wzorców. Jeśli grupa małp zajmuje trzy szeroko rozdzielone drzewa, ich odstępy będą oczywiście sumaryczne; jednak w każdym drzewie ich odstęp może wydawać się jednolity.
na dystrybucję może mieć wpływ pora dnia, miesiąca lub roku., Najczęstszą formą zmiany rozkładu jest Migracja zwierząt, która może być obfita w miesiącach letnich i praktycznie nieobecna w zimie. Siły rządzące rozproszeniem organizmów są albo wektorowe (ruch kierowany), to znaczy spowodowane przez wiatr, wodę lub inny ruch środowiskowy, albo stochastyczne (losowe), jak w przypadku zmiany pór roku, co nie daje żadnych wskazówek, gdzie organizmy rozpraszające mogą ostatecznie osiedlić. Na dyspersję może mieć również wpływ współzależność gatunków ze sobą lub z substancjami odżywczymi., Konkurencja między gatunkami zależnymi od tego samego rodzaju pożywienia często prowadzi do eliminacji jednego gatunku, podobnie jak zasięg życia roślin często określa granice terytorium danego gatunku.
nieregularności większości wzorców dystrybucji są uproszczone w przypadku form życia zależnych od stosunkowo ograniczonych siedlisk, takich jak mięczaki międzypływowe, które mają prawie liniowy rozkład wzdłuż skalistych wybrzeży morskich., Kilka gatunków, przede wszystkim ludzie i zwierzęta od nich zależne, mają ogólnoświatową dystrybucję.
zarówno wśród roślin, jak i zwierząt, rozproszenie następuje zwykle w momencie rozrodu. Dyspersja jest definiowana jako przemieszczanie się poszczególnych organizmów z miejsca ich urodzenia do innych miejsc hodowli. Kiedy przeludnienie zmusza osobniki do przebywania poza obszarem, w którym się urodziły, aby znaleźć partnera lub pożywienie, od czasu do czasu pojawiają się nowe populacje. Owady często wykazują charakterystyczne zdolności w tym zakresie., Szarańcza Wschodnioafrykańska występuje w dwóch formach, jasnozielonej odmianie, która jest powolna i samotna, oraz wysoce mobilnej, zorientowanej grupowo, ciemnej formie, która roi się w ogromnych ilościach, zjadając cały materiał roślinny na swojej drodze. Stwierdzono, że jeśli Młode odmiany zielonej są wychowywane w dużych, zwężonych grupach, metamorfozy do ciemnej formy w dojrzałości. Nazywa się to polimorfizmem fazowym. Wraz ze wzrostem ich liczby i zwiększeniem podaży pożywienia, szarańcza przechodzi zmiany rozwojowe i behawioralne, aby uzyskać jak najszerszy wzór dyspersji.,
czasami selekcja naturalna ogranicza rozprzestrzenianie się gatunku. Na wysokich szczytach gór i odizolowanych wyspach, na przykład, przewaga nielotnych ptaków i owadów jest zauważalna.
organizmy są również rozprzestrzeniane za pomocą środków biernych, takich jak wiatr, woda i inne stworzenia. Ta metoda jest prawie mniej skuteczna niż aktywne rozpraszanie; pająki, roztocza i owady zostały zebrane przez samoloty nad Pacyfikiem w odległości 3100 km od lądu., Rośliny regularnie rozprzestrzeniają swoje nasiona i zarodniki pod wpływem wiatru i wody, często z adaptacjami morfologicznymi w celu zwiększenia ich potencjalnego zasięgu, jak w przypadku nasion trojeści.
nasiona są również rozsiewane przez zwierzęta, często jako niestrawiona materia w odchodach ptaków lub ssaków, lub przez przywiązanie do zwierząt za pomocą szeregu haczyków, kolców i lepkich substancji. Pasożyty regularnie używają swoich gospodarzy lub innych stworzeń jako mechanizmów dystrybucji., Wirus myxoma, pasożyt u królików, jest przenoszony przez komary, które mogą podróżować do 64 km (40 mil) przed zakażeniem innego królika.
góry i oceany mogą być skutecznymi przeszkodami w rozprzestrzenianiu się organizmów, podobnie jak obszary pustynne lub inne skrajności klimatyczne. Niektóre organizmy mogą przekroczyć te bariery; ptaki mogą przekroczyć kanał La Manche, podczas gdy niedźwiedzie nie. W takich przypadkach ścieżki bardziej mobilnych zwierząt nazywane są szlakami filtracyjnymi.,
w epokach geologicznych doszło do wielu dramatycznych zmian klimatu, które wpłynęły na rozmieszczenie, a nawet przetrwanie wielu form życia. Ponadto wydaje się, że kontynenty przeszły duże przemieszczenia (zobacz dryf kontynentalny), oddzielając wiele gatunków i zachęcając do ich samodzielnego rozwoju. Ale największym czynnikiem w rozproszeniu organizmów, przynajmniej w ciągu ostatnich 10 000 lat, był wpływ człowieka.